Pacjenci zmagający się z trądzikiem stanowią jedną z największych grup poszukujących pomocy u kosmetologa. Stany zapalne, zaskórniki i rozszerzone pory wpływają nie tylko na wygląd skóry, ale także na samopoczucie i nastrój pacjenta. Nawet gdy uda się pokonać trądzik, skóra nie zawsze wraca do pierwotnego stanu – często pozostają na niej przebarwienia pozapalne oraz blizny, które stanowią istotne wyzwanie w pracy kosmetologa.

Dziś, w ramach kolejnego edukacyjnego artykułu, stworzonego wspólnie z kosmetolożką Małgorzatą Thielmann, zapraszamy do zgłębienia tematu blizn potrądzikowych – ich przyczyn, rodzajów oraz sposobów na skuteczne postępowanie w terapii skóry.

Czym jest blizna i jak powstaje?

Blizny potrądzikowe, obok przebarwień, to częste powikłania zarówno trądziku młodzieńczego, jak i dojrzałego. Cechą charakterystyczną trądziku jest jego złożony przebieg, obejmujący zarówno zmiany niezapalne (mikrozaskórniki, zaskórniki otwarte i zamknięte), jak i zmiany zapalne (grudki, krostki, przetoki, zmiany ropne).

Proces gojenia zmian zapalnych może prowadzić do bliznowacenia, szczególnie jeśli towarzyszy mu nieprawidłowa pielęgnacja skóry. Blizny mogą powstawać na skutek:

• nadmiernego stosowania agresywnych metod oczyszczania (szczoteczki, gąbki do mycia twarzy),
• przewlekłego używania kwasów AHA, BHA i retinoidów bez kontroli specjalisty,
• manualnego oczyszczania skóry, czyli wyciskania i zdrapywania zmian trądzikowych.

To ostatnie jest jednym z największych błędów, które prowadzą do powstawania trwałych blizn oraz przebarwień pozapalnych.

Proces powstawania blizn – etapy gojenia się skóry

Blizna to wtórna zmiana skórna, która powstaje w wyniku uszkodzenia skóry właściwej i uruchomienia procesów naprawczych. Może być efektem urazów mechanicznych, termicznych lub stanów zapalnych. Gojenie się ran przebiega w trzech fazach:

1. Faza zapalna (48-72 godziny po urazie)

W tym etapie następuje aktywacja procesów naprawczych, które mają na celu zahamowanie krwawienia i rozpoczęcie regeneracji tkanki. Dochodzi do:

• zlepienia płytek krwi i powstania skrzepu bogatego w fibrynę,
• uwolnienia tromboksanu A2, który wspomaga obkurczenie naczyń krwionośnych,
• aktywacji czynników wzrostu (PDGF, TGF), które stymulują mitozę fibroblastów i białych krwinek,
• zapoczątkowania reakcji zapalnej, mającej na celu oczyszczenie miejsca urazu z drobnoustrojów i martwych komórek.

2. Faza proliferacyjna (3-6 tygodni po urazie)

Na tym etapie następuje intensywna odbudowa tkanki i powstanie tzw. ziarniny, bogatej w fibroblasty, komórki odpornościowe i nowe naczynia krwionośne. Dochodzi do:

• rozszerzenia naczyń krwionośnych, co prowadzi do obrzęku i zaczerwienienia,
• migracji leukocytów do obszaru objętego stanem zapalnym,
• aktywacji makrofagów, które usuwają drobnoustroje i wspomagają proces regeneracji.

3. Faza remodelingu (od 7 dnia do nawet roku po urazie)

W tym etapie skóra przechodzi proces przebudowy i wzmocnienia. Dochodzi do:

• stopniowego zastępowania kolagenu typu III kolagenem typu I,
• zamiany ziarniny w tkankę włóknistą,
• zmniejszenia ilości naczyń krwionośnych i fibroblastów,
• obkurczenia rany i finalnego kształtowania blizny.

Jeśli po zakończeniu gojenia komórki zapalne nadal pozostają aktywne, może dojść do powstania blizn hipertroficznych lub keloidów.

Podział blizn

Blizny potrądzikowe mogą przyjmować różne formy w zależności od mechanizmu ich powstawania i stopnia uszkodzenia skóry. Wyróżniamy dwa główne rodzaje:

• Blizny hipertroficzne – mają postać wypukłych, delikatnie zaróżowionych zmian. Powstają na skutek nadmiernej produkcji kolagenu w miejscu urazu, przez co tkanka bliznowata wystaje ponad powierzchnię skóry.
• Blizny atroficzne (zanikowe) – są zagłębione poniżej poziomu skóry i wynikają z niedostatecznej syntezy kolagenu w procesie gojenia. To właśnie ten typ blizn najczęściej występuje u pacjentów po trądziku.

Blizny atroficzne dzielimy na trzy główne kategorie:

• Ice pick – wąskie, głębokie i przypominające nakłucia igłą. Są najczęstszą formą blizn potrądzikowych i wynikają z intensywnej destrukcji tkanki przez stany zapalne.
• Boxcar – blizny o wyraźnych, ostro odgraniczonych brzegach i płaskim dnie. Powstają w wyniku utraty tkanki na większym obszarze skóry, co sprawia, że są łatwiejsze do zniwelowania niż ice pick.
• Rolling – mają nieregularną, falistą strukturę i powstają w wyniku włóknistych zrostów między skórą właściwą a tkanką podskórną. Są najtrudniejsze w leczeniu, ponieważ wymagają intensywnych procedur regeneracyjnych.

Typową blizną potrądzikową jest blizna atroficzna typu ice pick, która powstaje na skutek rozpadu i gojenia się zapalnych krost, guzków, torbieli i cyst. Ich leczenie wymaga indywidualnego podejścia, często łączącego różne metody terapeutyczne w celu odbudowy struktury skóry.

Co wpływa na wygląd blizny?

Proces gojenia blizn jest zależny od wielu czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Im starszy jest pacjent lub im więcej chorób przewlekłych występuje w jego organizmie, tym wolniejsze są procesy regeneracyjne. Wśród chorób wpływających na jakość gojenia szczególne znaczenie ma cukrzyca, która przyczynia się do zaburzeń w syntezie kolagenu i prawidłowej przebudowie tkanki bliznowatej.

Wpływ cukrzycy i glikacji na proces gojenia blizn

Podwyższony poziom glukozy we krwi może prowadzić do procesu glikacji białek, który jest szczególnie nasilony u diabetyków stosujących dietę bogatą w węglowodany i ubogą w tłuszcze. Glikacja zachodzi spontanicznie, bez udziału enzymów – glukoza wiąże się z białkami, tworząc produkty zaawansowanej glikacji (AGEs). W kontekście powstawania blizn jest to kluczowy mechanizm, ponieważ nieprawidłowe ułożenie włókien kolagenowych skutkuje zaburzeniem procesu bliznowacenia.

W zdrowym organizmie proces gojenia przebiega etapami:

• Na początku powstaje nieuporządkowany kolagen typu III,
• W kolejnych tygodniach jest on stopniowo przekształcany w bardziej uporządkowany kolagen typu I, który zapewnia wytrzymałość i elastyczność tkanki.

Jednak w przypadku zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca, ten proces zostaje zakłócony. W efekcie zwiększa się ryzyko powstania blizn przerosłych i trudnych do usunięcia keloidów, a rany goją się znacznie wolniej.

Wrodzona skłonność do trudnego gojenia i bliznowców

Niektórzy pacjenci mają genetyczną predyspozycję do powstawania blizn hipertroficznych i keloidów, co oznacza, że ich organizm nadmiernie reaguje na proces regeneracji skóry, produkując zbyt dużą ilość tkanki bliznowatej.

Inne czynniki wpływające na wygląd blizny

• Miejsce rany – rany znajdujące się w miejscach narażonych na ruch (np. stawy) lub w rejonach o cienkiej skórze mogą goić się gorzej.
• Pielęgnacja kosmetyczna – stosowanie odpowiednich preparatów nawilżających i regenerujących może poprawić wygląd blizny.
• Ukrwienie skóry – lepsze ukrwienie sprzyja szybszemu gojeniu.
• Rodzaj skóry – osoby o ciemniejszej karnacji są bardziej narażone na przebarwienia pozapalne i keloidy.
• Leki stosowane w obrębie rany – niektóre substancje mogą opóźniać gojenie lub zwiększać ryzyko bliznowacenia.
• Neuropatia – zaburzenia układu nerwowego mogą negatywnie wpływać na procesy regeneracyjne skóry.
• Głębokość i szerokość rany – im większe uszkodzenie tkanki, tym trudniejszy i dłuższy proces gojenia.

Podsumowując, indywidualne predyspozycje organizmu, styl życia oraz odpowiednia pielęgnacja mają ogromne znaczenie dla wyglądu i jakości blizny. Zrozumienie tych czynników pozwala na świadome podejście do regeneracji skóry i wdrożenie skutecznych działań zapobiegawczych.

Pielęgnacja blizn potrądzikowych. Jakie składniki aktywne wybrać?

Pielęgnacja domowa działa głównie w obrębie naskórka, co oznacza, że jej celem nie jest przebudowa kolagenu, ale poprawa kondycji skóry, redukcja stanów zapalnych i wspomaganie regeneracji. Odpowiednio dobrane składniki aktywne mogą wspierać proces gojenia oraz zminimalizować widoczność blizn potrądzikowych.

• Retinol. Retinol, jako pochodna witaminy A, przenika przez warstwę wodno-lipidową skóry, a następnie przekształca się w kwas retinowy, który działa na poziomie jądra komórkowego. Przyspiesza proces odnowy komórkowej (turnover), wpływa na metabolizm keratynocytów oraz poprawia teksturę skóry, co ma kluczowe znaczenie w terapii blizn potrądzikowych.
• Czynniki wzrostu. Czynniki wzrostu to polipeptydy stymulujące podział i różnicowanie komórek, wspierające procesy regeneracyjne skóry. Można je pozyskiwać m.in. z bakterii, roślin lub osocza bogatopłytkowego. Wpływają na odbudowę naskórka i przyspieszają proces regeneracji, co czyni je skutecznym elementem pielęgnacji blizn.
• Wyciąg z cebuli. Jeden z najstarszych naturalnych środków stosowanych w leczeniu blizn. Działa przeciwzapalnie i antybakteryjnie, zmniejszając ryzyko infekcji i stanów zapalnych w obrębie rany. Wyciąg z cebuli wspomaga proces gojenia oraz łagodzi zaczerwienienia, dlatego jest częstym składnikiem preparatów redukujących blizny.

Regularne stosowanie powyższych składników aktywnych może poprawić wygląd blizn potrądzikowych, wyrównać koloryt skóry i wspomóc proces regeneracji. Ważne jest jednak, aby pielęgnację dostosować do indywidualnych potrzeb skóry oraz unikać agresywnych metod mogących pogorszyć stan blizn.

Suplementacja w terapii blizn

Proces gojenia się ran i regeneracji skóry jest ściśle związany z prawidłowym funkcjonowaniem układu immunologicznego. Dostarczenie odpowiednich składników odżywczych wspiera produkcję białek strukturalnych, wzmacnia odporność i przyspiesza regenerację uszkodzonej tkanki. Niedobory składników odżywczych mogą zaburzać produkcję komórek odpornościowych, co negatywnie wpływa na proces gojenia i przebudowy skóry. Składnikami stosowanymi do wewnątrz, które wspomagają proces gojenia się rany są:

• Aloes. Posiada glikoproteiny oraz polisacharydy, które pobudzają mitozę i przyczyniają się do wzrostu liczby limfocytów.
• Beta-glukan. Glukany zawierają duże ilości witamin z grupy B i minerałów: mangan, żelazo, miedź, fosfor i chrom. Posiadają właściwości przeciwutleniaczy oraz pomagając w tworzeniu białych krwinek.
• Brunatnica Undaria Pierzystodzielna. Glon morski popularny w kuchni japońskiej. Wszystkie brunatnice zawierają fukoksantynę, czyli czynnik wspierający procesy regeneracji i odbudowy kolagenu.
• Lizyna. Jest aminokwasem egzogennym, a to oznacza że organizm nie jest w stanie jej wyprodukować i musi uzyskać ją z pożywienia lub z suplementacji. Lizyna jest niezbędna do produkcji wszystkich białek w organizmie, w tym kolagenu i elastyny – białek strukturalnych.
• Prolina – aminokwas, który podobnie jak lizyna uczestniczy w syntezie kolagenu oraz elastyny.

Zabiegi w gabinecie kosmetologicznym redukujące blizny potrądzikowe

Rolą kosmetologa jest pomoc klientowi poprzez indywidualnie dobraną terapię, dostosowaną do potrzeb i stanu skóry. W przypadku blizn potrądzikowych niezwykle istotne jest uświadomienie klienta, że proces redukcji blizn wymaga czasu i cierpliwości. Wyniki terapii są zależne od rodzaju blizn oraz ich wieku – świeże blizny z reguły łatwiej poddają się leczeniu.

Mezoterapia mikroigłowa

Blizny potrądzikowe, jako blizny zanikowe, powstają na skutek rozpadu włókien kolagenowych w głębokich warstwach skóry. Mezoterapia mikroigłowa stymuluje odnowę komórkową i aktywuje fibroblasty, które odpowiadają za syntezę kolagenu i elastyny. Mikronakłucia prowadzą do kontrolowanego uszkodzenia skóry, co pobudza procesy regeneracyjne. Efektem jest spłycenie blizn i poprawa struktury skóry.

Mezoterapia igłowa

Metoda polegająca na iniekcyjnym podaniu składników aktywnych bezpośrednio w głąb skóry. Substancje czynne, które warto wprowadzić podczas zabiegu, to:

• Krzem – wzmacnia strukturę skóry i wspiera syntezę kolagenu.
• Koenzym Q10 – działa antyoksydacyjnie i przyspiesza regenerację komórkową.
• Witamina C – stymuluje produkcję kolagenu, rozjaśnia przebarwienia i działa przeciwzapalnie.

Mezoterapia igłowa może być stosowana zamiennie z peelingami medycznymi, co pozwala na wielokierunkowe działanie i skuteczniejszą redukcję blizn.

Peeling kwasem trójchlorooctowym (PRX-T33)

PRX-T33 to nowoczesny peeling, który łączy w sobie kwas trójchlorooctowy (TCA) w stężeniu 33%, wodę utlenioną oraz kwas kojowy (5%).

• Kwas TCA wywołuje kontrolowaną koagulację białek, co aktywuje fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny.
• Woda utleniona zwiększa tolerancję skóry na działanie TCA, ograniczając ryzyko podrażnień.
• Kwas kojowy działa rozjaśniająco i przeciwzapalnie.

PRX-T33 jest zabiegiem mało inwazyjnym i bezbolesnym, działającym w głębokich warstwach skóry właściwej. Peeling może być stosowany punktowo na obszary z bliznami, co minimalizuje ryzyko podrażnień zdrowej skóry.

Podsumowanie

Blizny potrądzikowe to jedno z najczęstszych powikłań trądziku, które może znacząco wpływać na wygląd skóry i samopoczucie pacjenta. W procesie ich redukcji kluczową rolę odgrywa kosmetolog, który dzięki odpowiedniej wiedzy i doświadczeniu może skutecznie wspierać regenerację skóry.

Aby stworzyć skuteczny beauty plan, niezbędne jest dogłębne zrozumienie mechanizmu gojenia się ran i procesów prowadzących do powstawania blizn. Znajomość składników aktywnych oraz nowoczesnych metod zabiegowych pozwala na indywidualne podejście do pacjenta i zaplanowanie terapii ukierunkowanej na odbudowę tkanki i poprawę struktury skóry.

Dzięki holistycznemu podejściu, łączącemu odpowiednią pielęgnację, suplementację i profesjonalne zabiegi, możliwe jest skuteczne zmniejszenie widoczności blizn i przywrócenie skórze zdrowego wyglądu.

Bibliografia:

1. E. Chlebus, B. Pytrus Fizjologia skóry, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa, 2014
2. K. Sałagan, K. Niemyska, Blizny potrądzikowe – mechanizm powstawania i diagnostyka, Kosmetologia Estetyczna 4/2018/vol.7
3. R. K. Murray, D. K. Granner, V.W. Rodwell, Biochemia Harpera ilustrowana, Wydawnictwo naukowe PZWL, Warszawa, 2008.