7 mitów dotyczących trądziku

Wokół trądziku krąży wiele mitów, przyczyną takiego stanu może być częstotliwość występowania trądziku i uporne poszukiwanie sposobu jego leczenia. Niejednokrotnie sami popełniamy błędy w pielęgnacji skóry trądzikowej, sugerując się źródłami takimi jak Internet i wierząc w informacje tam zawarte lub literaturą komercyjną – w prasie dla nastolatków aż roi się od cudownych sposobów na pozbycie się trądziku. Stosowanie różnorodnych metod bywa jednak niebezpieczne, aby uzyskać poprawę w leczeniu niezbędne jest właściwe odchodzenie się z taką skórą, a do tego jak zawsze potrzebna będzie wiedza dotycząca choroby dermatologicznej, jaką jest trądzik.

7 mitów dotyczących trądziku

• Trądzik to choroba wieku młodzieńczego. To utarty stereotyp, bo o ile trądzik najwcześniej ujawnia się w okresie dojrzewania, wtedy, gdy hormony przejmują kontrolę nad skórą, o tyle równie prawdopodobne jest, że jeśli nie ujawnił się on w tym okresie to pojawi się później – w okresie wczesnej dorosłości (25-35 lat). Trądzik w swojej etiopatogenezie jest niezwykle złożony (pisałam o tym tutaj), stąd przyczyny jego pojawienia się obok hormonów mogą być różne. U osób w wieku dojrzałym, które borykają się z trądzikiem zaobserwowano wysoki poziom stresu, przemęczenie organizmu i zaniedbanie. Nakłożenie się tych czynników połączone ze zmianami hormonalnymi lub zaburzeniami zdrowotnymi może stać się przyczyną zmian zapalnych, które nieleczone nie będą ustępowały. Niestety trądzik w wieku dojrzałym jest trudniejszy do opanowania, często jego obraz kliniczny jest bardziej skomplikowany.

• Przyczyną trądziku są bakterie, dlatego leczenie powinno być skupione na działaniu antybakteryjnym. W świadomości pacjentów chorujących na trądzik glęboko zakorzenione jest przeświadczenie, że przyczyną trądziku jest kolonizacja skóry przez bakterie, w związku z czym niezbędne jest działanie antybakteryjne, wysuszające i głębokooczyszczajace. I o ile prawdą jest, że w przebiegu trądziku na skórze pojawia się więcej bakterii niż w przypadku skóry zdrowej, o tyle działanie  jedynie poprzez stosowanie środków antybakteryjnych, głębokie oczyszczanie skóry (mycie mydłem, stosowanie kosmetyków antybakteryjnych) jest wysoce niebezpieczne i może prowadzić do zaburzenia flory bakteryjnej skóry, pozbycia się  ochronnego płaszcza hydro-lipidowego, stymulacji sebocytów do produkcji większej ilości sebum, ścieńczenia skóry, przesuszenia i jej uwrażliwienia. Pielęgnacja skóry z trądzikiem musi być zbalansowana, powinna uwzględniać zarówno działanie przeciwzapalne, obkurczające naczynia krwionośne, nawilżające, seboredukujące i antybakteryjne. Dopiero połączenie tych wszystkich komponentów pielęgnacyjnych jest w stanie zredukować trądzik.

• Oczyszczanie manualne to jedyny sposób na pozbycie się uporczywych zmian trądzikowych. Zmiany takie jak zaskórniki, grudki, krosty są przyczyną dyskomfortu u niemal wszystkich osób zmagających się z trądzikiem, dlatego pierwsze na co mamy ochotę po zauważeniu takich zmian na twarzy to jak najszybsze pozbycie się ich. Oczyszczanie manualne niesie ze sobą ryzyko długiego gojenia się zmiany, powstania przebarwień, blizn i zainfekowania innych miejsc na skórze, dlatego nie może być ono praktykowane przez pacjentów. O swoim negatywnym stosunku do oczyszczania manualnego i alternatywach dla tej metody redukcji zmian pisałam tutaj.

• Dieta w trądziku to przede wszystkim eliminacja cukrów i żywności przetworzonej.  Utarło się, że w kontekście diety i trądziku jedynym, głównym sposobem na redukcję zmian jest wykluczenie cukrów, czekolady, i żywności przetworzonej. I o ile w przypadku zdrowego wyglądu każdej skóry niezbędna jest zdrowa, zoptymalizowana i bogata w antyoksydanty dieta (więcej o antyoksydantach przeczytasz tutaj), o tyle równie istotna jest higiena i równowaga flory jelitowej. Wiele najnowszych badań wykazało istotny związek między stanem naszej flory bakteryjnej w jelitach, a kondycją skóry. Im więcej zaburzeń pojawia się w tym odcinku przewodu pokarmowego, tym mocniej reaguje na nie skóra. W przebiegu trądziku, przy zaburzeniach flory jelitowej na skórze pojawiają się zmiany zapalne, zmiany ropne, które bardzo powoli ustępują, i niejednokrotnie pozostawiają po sobie trudne do usunięcia zmiany pozapalne – blizny, przebarwienia. W jaki sposób flora jelitowa wpływa na stan skóry? Wszystko związane jest z układem odpornościowym i rozszczelnieniem bariery jelitowej. Zaniedbania w odżywianiu lub wyjałowienie przez antybiotykoterapie prowadzi do zmian w składzie i ilości bakterii jelitowych, a także do zwiększenia przestrzeni między enterocytami (komórkami jelit) i swobodnego przepływu owych bakterii, a także dużych cząstek pokarmowych przez nabłonek jelita. W takiej sytuacji dochodzi do aktywacji układu odpornościowego, który rozpoznaje owe patologie i aktywuje wszystkie procesy związane z obroną, w tym również układ SALT – układ odpornościowy skóry. Jak rozpoznać zaburzenia flory jelitowej? W tym celu należy wykonać specjalistyczne badania stanu flory jelitowej, które obok przedstawienia wyniku zawierają również indywidualnie dobrane bakterie probiotyczne, które przywrócą higienę tego odcinka pokarmowego. Flora jelit ma bardzo duże znaczenie dla trądziku, stąd rozpoczynając walkę z nim zdecydowanie warto uwzględnić inne patologie. Dzięki kompleksowej diagnostyce i leczeniu oczekiwane rezultaty i poprawa stanu skóry pojawią się szybciej.

• Trądzik występuje tylko na twarzy. Ponieważ trądzik rozwija się w miejscach bogatych w ilość gruczołów łojowych, równie prawdopodobne jest, że u osoby z trądzikiem na skórze twarzy zmiany pojawią się również w okolicy rynny łojotokowej (dekolt, górna część pleców), a także na pośladkach. I o ile o pielęgnacji skóry twarzy mówi się wiele, o tyle problemy występujące w innych partiach ciała stanowią dyskomfort dla pacjentów i często są pomijane w rozmowie o trądziku. Brakuje też edukacji odnośnie pielęgnacji tej okolicy. A przecież to nic skomplikowanego, postępowanie powinno być analogiczne jak na skórze twarzy – stosujemy kosmetyki, maski, peelingi, płyny złuszczające. W tych okolicach jako jedynych możemy pozwolić sobie również na większą dawkę kosmetyków z etanolem, które obok działania antybakteryjnego zmniejszają wydzielanie sebum i hamują proces powstawania wykwitów.

• Skuteczne leczenie trądziku to antybiotykoterapia. Trądzik i leczenie dermatologiczne nieodmiennie idą ze sobą w parze, trądzik to jeden z najczęstszych problemów z którymi pacjenci w wieku młodzieńczym zgłaszają się do dermatologa. I o ile jestem zdania, że prawidłowe leczenie przynosi efekty i eliminuje problem o tyle okazuje się, że właśnie o te prawidłowe leczenie jest niezwykle trudno. Z mojej praktyki wynika, że niemal wszyscy pacjenci leczeni są w ten sam sposób, tymi samymi lekami i doustnymi (retinoidy) i zewnętrznymi, bez chociażby pobrania wymazów dla określenia bytujących bakterii czy grzybów. Leczenie trądziku jest skomplikowane, jednak bez kompleksowego działania, które obejmuje  pielęgnację, suplementację, zabiegi, dietę, poprawę higieny życia, nie będziemy w stanie uzyskać trwałych i satysfakcjonujących efektów. A takie interdyscyplinarne działanie niestety jeszcze nie jest tak powszechne, dlatego pacjentów którym naprawdę zależy na leczeniu źródła problemu, a nie ich objawów zapraszam do wspólnej pracy z trądzikiem w gabinecie.

• Bakterie będące przyczyną trądziku to jedynie Propionumbacterium Acnes. Propionumbacterium Acnes to bakterie, które nieodmiennie utożsamiane są z trądzikiem, ich obecność stwierdzono u osób borykających się z tą dermatozą, ale również u osób zdrowych (różnice dotyczą ilości bakterii). Ale to nie jedyne patogeny bytujące na skórze z trądzikiem. Gronkowiec złocisty może dawać takie same objawy jak Propionumbacterium Acnes, i u moich pacjentów wielokrotnie okazywało się po wykonaniu wymazu, iż to właśnie gronkowiec zajmuje powierzchnie skóry. A leczenie w przypadku tego drugiego będzie zupełnie różne! Diagnostyka i różnicowanie odgrywa istotną rolę w leczeniu trądziku i nie może być pominięta w przypadku tak skomplikowanej dermatozy. Wykonanie wymazu i rozpoznanie grupy bakterii może mieć kluczowe znaczenie dla szybkiego przebiegu procesu leczenia, na które pacjenci czekają.