Pacjenci z problemem trądziku, to jedna z największych grup szukająca pomocy u Kosmetologa. Stany zapalne, zaskórniki, rozszerzone pory skutkują nie tylko zmianami na poziomie wyglądu skóry, ale również zmianami afektywnymi (nastroju, samopoczucia). Wygrana walka z trądzikiem nie zawsze oznacza jednak powrotu do normalnego stanu skóry. Nierzadkim zjawiskiem są przebarwienia pozapalne, czy blizny. Te ostatnie stanowią problem również w pracy Kosmtologa. Dzisiaj w ramach kolejnego edukacyjnego artykułu, stworzonego wspólnie z Kosmetolożką – Małgorzatą Thielmann, zapraszamy Was do rozszerzenia tematyki blizn potrądzikowych.

Blizny potrądzikowe obok przebarwień są kolejnymi zmianami powstającymi w przebiegu trądziku młodzieńczego jak i dojrzałego. Cechą charakterystyczną obu rodzajów trądziku jest złożoność wykwitów. Dzielimy je na zmiany niezapalne, do których zaliczamy mikrozaskórniki, zaskórniki (otwarte, zamknięte) oraz zmiany zapalne – grudki, krostki, przetoki i zmiany ropne. Proces gojenia tych ostatnich nierzadko niesie ze sobą bliznowacenie. Blizny mogą pojawić się również się w wyniku nieodpowiedniej pielęgnacji (zbyt częste stosowanie szczoteczek czy gąbek do mycia twarzy, przewlekłe korzystanie z kosmetyków z kwasami AHA, BHA lub retinoidów). Jednak największym błędem w pielęgnacji skóry trądzikowej, narażającym na pojawienie się blizn jest oczyszczanie manualne, tj. wyciskanie oraz zdrapywanie gojących zmian.

Czym jest blizna i jak powstaje?

Blizna to wykwit wtórny, powstały na poziomie tkanki łącznej. Powstaje po urazie mechanicznym, termicznym oraz w wyniku gojenia się stanów zapalnych. Uszkodzenie skóry powoduje uruchomienie szeregu procesów naprawczych. Wyróżnia się trzy fazy gojenia ran:

• Faza zapalna
• Faza proliferacyjna
• Faza remodelingu.

Pierwsza faza trwa od momentu zranienia do 48-72 godzin po. Następuje aktywacja procesów naprawczych, układu krzepnięcia, zlepienie płytek krwi oraz powstanie skrzepu z dużą ilości fibryny. Kolejno: następuje uwolnienie tromboksanu A2 oraz obkurczenia naczyń krwionośnych w towarzystwie prostanglandyn, noradenaliny oraz adrenaliny. Następnie dochodzi do aktywacji cytokinin, serotoniny oraz czynników wzrostu tj: PDGF (płytkowy czynnik wzrostu) oraz TGF (transformujący czynnik wzrostu). Czynniki te zapoczątkowują proces mitozy białych krwinek oraz fibroblastów. Skutkuje to powstaniem skrzepu.

Podczas drugiej fazy trwającej od 3-6 tygodni następuje produkcja ziarniny w towarzystwie cytokinin : PDGF,EGF, TGF β, FGF. Ziarnina bogata jest w fibroblasty, zalążki naczyń krwionośnych, krwinki białe oraz miofibroblasty będące składnikami ECM – substancji pozakomórkowej. Pod wpływem działania histaminy, kinin, leukotrien w oraz prostaglandyn dochodzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych oraz zwiększenia ich przepuszczalności. Tworzy się wysięk, widoczne jest zaczerwienienie i obrzęk skóry. Następnie pod wpływem chemotaksyn, takich jak: TGF β, PDGF, leukotrienu B4, fibronektyny, oraz czynnika aktywującego płytki PAF (platelet-activating factor), dochodzi do migracji leukocytów w obszar objęty zapaleniem. Początkowo dominującą grupę krwinek białych w miejscu urazu stanowią granulocyty obojętnochłonne. W drugiej dobie od urazu napływają monocyty, które również oczyszczają ranę z drobnoustrojów, a następnie w kontakcie z substancją międzykomórkową przekształcają się w makrofagi, które uczestniczą w nowotworzeniu tkanki oraz naczyń krwionośnych.

Faza remodelingu rozpoczyna się między trzecim a siódmym dniem od urazu i twa od kilku miesięcy do nawet roku. W tym etapie utworzona wcześniej ziarnina jest stopniowo zamieniana przez tkankę włóknistą. Następuje przebudowa macierzy pozakomórkowej z wytworzeniem proteoglikanów oraz obkurczenie się rany. Kolagen typu III w większości zastępowany jest kolagenem typu I. Komórki reakcji zapalnej tj. fibroblasty, naczynia krwionośne ulegają apoptozie lub przemieszczeniu poza ranę. Gdy mimo zakończonego procesu gojenia, komórki reakcji zapalnej pozostają w miejscu rany rozwija się keloid lub blizna hipertroficzna.

Podział blizn

Blizny hipertroficzne zazwyczaj są wypukłe, delikatnie zaróżowione, zaś atroficzne zagłębione są poniżej powierzchni skóry. Dzielimy je na ice pick, boxcar oraz rolling. Ta ostatnia jest najtrudniejsza w leczeniu. Blizna potrądzikowa, czyli pozapalna jest typowym przykładem blizny zanikowej, atroficznej typu ice pick. Powstaje w wyniku rozpadu i gojenia się zapalnych krost, guzków, torbieli i cyst.

Co wpływa na wygląd blizny?

Im starszy jest wiek pacjenta lub liczba i stopień zaawansowania chorób przewlekłych, tym wolniej przebiegają procesy regeneracyjne. W przypadku przewlekłych chorób należy uwzględnić cukrzycę. Wysoki poziom cukru we krwi prowadzi między innymi do glikacji, zwłaszcza u diabetyków, którzy w swojej diecie eliminuja tłuszcze a zwiększają ilośc węglowodanów. Proces ten przebiega spontanicznie, bez udziału enzymów. Glukoza wnikając do tkanek, łączy sie z białkami tworząc tym samym kompleksy glikozowo-białkowy, czyli tzw. zaawansowane (końcowe) produkty glikacji – AGEs, co skutkuje nieprawidłowym ułożeniem kolagenu. W procesie powstawania blizn jest to niezykle ważny mechanizm. Przyczynia się do patologii w bliznowaceniu, kiedy to fibroblasty zaalarmowane o toczącym się stanie zapalnym przez komórki układu immunologicznego migrują za pośrednictwem włókien kolagenowych w kierunku rany i tam intensywnie się namnażają (proliferują), a następnie przekształcają (różnicują) w niezwykle aktywne, ruchliwe i kurczliwe miofibroblasty. U zdrowej osoby w początkowych etapach procesu gojenia ran powstaje nieuporządkowany kolagen typu III, a następnie sukcesywnie przekształcany jest do postaci równomiernego kolagenu typu I. W przypadku wystąpnienia patologii proces ten jest zaburzony i bardzo często powstają cięzkie do usunięcia keloidy oraz blizny przerosłe. Z tego powodu osoby chorujące na cukrzycę, bardziej niż inne powinny uważać na zranienia.

Czasami też występuje naturalna, wrodzona skłonność do trudno gojących się ran bądź do powstawania bliznowców. Innymi równie ważnymi czynnikami wpływającymi na wygląd blizny jest: miejsce rany, pielęgnacja kosmetyczna, ukrwienie, rodzaj skóry, leki stosowane w obrębie rany, neuropatia oraz głębokość i szerokość rany.

Pielęgnacja blizn potrądzikowych. Jakie składniki aktywne wybrać?

Pielęgnacja domowa działa jedynie w obrębie górnych warstw skóry ,a zatem nie wpływa na kolegen, co oznacza, iż jej rolą jest kondycjonowanie naskórka. W preparatach do domowego użytku sprawdzą się :

• Retinol jako witamina rozpuszczalna w tłuszczach posiada zdolności do przenikania przez barierę wodno-lipidową w warstwie rogowej. W żywych komórkach naskórka retinol przekształca się w kwas retinowy i łącząc się z receptorami na poziomie jądra komórkowego, wpływa na metabolizm. Przyspiesza proces turn over co ma istotne znaczenie w polepszeniu kondycji skóry z bliznami.
• Czynniki wzrostu są to polipeptydy stymulujące komórki do wzrostu, podziałów i różnicowania się. Wyróżnia się czynniki wzrostu produkowane przez bakterie, rośliny oraz pozyskiwane z osocza bogatopłytkowego.
• Wyciąg z cebuli. Jeden z najstarszych środków naturalnego leczenia. Działa przeciwzapalnie oraz bakteriobójczo. Mimo nieprzyjemnego zapachu, istnieje na rynku wiele preparatów do pielęgnacji blizn posiadającychwyciąg. Wyciąg z cebuli poprzez silne działnie antybakteryjne chroni ranę przed drobnoustrojami,zmniejszając tym samym stan zapalny w obrębie rany.

Suplementacja w terapii blizn

Prawidłowa czynność układu immunologicznego ma olbrzymie znaczenie w przebiegu procesów gojenia. Aby sprawnie działał, powinniśmy dostarczyć mu odpowiednie pożywienie. Jeśli dojdzie do niedożywienia organizmu, komórki układu immunologicznego przestaną być produkowane, co odbije się na procesie gojenia. Składnikami stosowanymi do wewnątrz, które wspomagają proces gojenia się rany są:

• Aloes. Posiada glikoproteiny oraz polisacharydy, które pobudzają mitozę i przyczyniają się do wzrostu liczby limfocytów.
• Beta-glukan. Glukany zawierają duże ilości witamin z grupy B i minerałów: mangan, żelazo, miedź, fosfor i chrom. Posiadają właściwości przeciwutleniaczy oraz pomagając w tworzeniu białych krwinek.
• Brunatnica Undaria Pierzystodzielna. Glon morski popularny w kuchni japońskiej. Wszystkie brunatnice zawierają fukoksantynę, czyli czynnik wspierający procesy regeneracji i odbudowy kolagenu.
• Lizyna. Jest aminokwasem egzogennym, a to oznacza że organizm nie jest w stanie jej wyprodukować i musi uzyskać ją z pożywienia lub z suplementacji. Lizyna jest niezbędna do produkcji wszystkich białek w organizmie, w tym kolagenu i elastyny – białek strukturalnych.
• Prolina – aminokwas, który podobnie jak lizyna uczestniczy w syntezie kolagenu oraz elastyny.

Zabiegi w gabinecie kosmetologicznym redukujące blizny potrądzikowe

Rolą Kosmetologów jest pomoc klientowi, który odwiedza gabinet. Odpowiednio dobrana, indywidualna terapia jest kluczem do sukcesu. W przypadku problemu skórnego jakim są blizny potrądzikowe na samym początku należy poinformować klienta, iż taka terapia wymaga czasu. Istotne jest to czy blizna jest świeża, ponieważ wówczas łatwiej jest uzyskać satysfakcjonujący efekt. Do zabiegów, które cieszą się uznaniem wśród kosmetologów należą:

• Mezoterapia mikroigłowa. Blizny potrądzikowe jako blizny zanikowe powstają na skutek rozpadu włóknien kolagenowych w głębokich warstwach skóry. Mezoterapia mikroigłowa ma za zadanie zastymulować odnowę i metabolizm komórek poprzez uaktywnienie fibroblastów, a jak wiadomo są one odpowiedzialne za syntezę włokien kolagenowych. Dochodzi do spłycenia blizn.
• Mezoterapia igłowa – iniekcyjne podanie składników aktywnych. Substancje czynne, które powinny znaleźć się w ampułce to:
  • Krzem
  • Koenzym Q10
  • Witamina C.
• Zabiegi mezoterapii warto prowadzić zamiennie wraz z zabiegami z użyciem peelingów medycznych. W tym celu sprawdz się kwas trójchlorooctowy, np. PRX-T33 . Zabieg ten jest mało inwazyjny, bezbolesny. Działa w głębokich warstwach skóry właściwej. PRX-T33 w swoim składzie posiada kwas trójchlorooctowy 33%, wodę utlenioną oraz kwas kojowy w stężeniu 5%. Zastosowanie wody utlenionej ma za zadanie zwiększenie powinowactwa receptorów na działanie kwasu TCA, a jednocześnie ograniczenie reakcji niepożądanych. Kwas TCA doprowadza do koagulacji białek, aktywując reakcje związane z procesem gojenia ran i stymulując fibroblasty do produkcji kolagenu oraz elastyny. Jeśli blizny potrądzikowe są rozsiane nierównomiernie, możemy skusić się o nałożenie punktowo tego kwasu, przez co nie będziemy podrażniać okalającej skóry. Więcej informacji o zabiegu PRTX i działaniu kwasu trójchlorooctowego znajdziesz w poprzednich artykułach: tutaj i tutaj.

Podsumowanie

Blizny potrądzikowe niewątpliwie są jednym z najczęstszych powikłań potrądzikowych. Z pomocą pacjentom borykającym się z tym problemem przychodzimy My – Kosmetolożki. Aby prawidłowo ułożyć Beauty Plan niezbędne jest zrozumienie procesu gojenia ran i powstawania blizn oraz wiedza z zakresu składników aktywnych i zabiegów wykonywanych w ramach odbudowy tkanki.

Bibliografia:

1. E. Chlebus, B. Pytrus Fizjologia skóry, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa, 2014
2. K. Sałagan, K. Niemyska, Blizny potrądzikowe – mechanizm powstawania i diagnostyka, Kosmetologia Estetyczna 4/2018/vol.7
3. R. K. Murray, D. K. Granner, V.W. Rodwell, Biochemia Harpera ilustrowana, Wydawnictwo naukowe PZWL, Warszawa, 2008.