Diagnostyka to kluczowe narzędzie w rękach kosmetologów. Pozwala na takie ułożenie Beauty Planu, aby trafiał w potrzeby i możliwości skóry. Im większa wiedza i doświadczenie w tym obszarze tym większa skuteczność dobranej terapii. Stosowana w gabinetach diagnostyka kosmetologiczna obejmuje szczegółowy wywiad, badanie palpacyjne, diagnostykę laboratoryjną oraz diagnostykę wizualną. Ta druga opiera się na pogłębionej ocenie stanu skóry i można w tym celu wykorzystać profesjonalne narzędzia pokazujące to czego gołym okiem nie widać. 

Podczas realizacji kosmetologicznych czynności warto korzystać z pomocy instrumentów diagnostycznych, zapewniają one bowiem profesjonalną, wręcz naukową analizę skóry, zapewniając zarówno kosmetologa jak i klienta o oczekiwanej skuteczności planowanej terapii. Jednym z takich narzędzi jest Lampa Wooda, o której przeczytacie w dzisiejszym artykule.

Autorką artykułu jest Amelia Pietryka – Monitor Badań Klinicznych z 8-letnim doświadczeniem w obszarze badań onkologicznych. Założycielka portalu AGENTLY – wiedza kosmetyczna oparta na dowodach naukowych. 

CZYM JEST LAMPA WOODA?

Lampa Wood’a jest urządzeniem niezwykle często stosowanym w dermatologii i coraz częściej także przez profesjonalnych kosmetologów do wstępnego diagnozowania skóry w tym także skóry głowy. Została wynaleziona przez amerykańskiego naukowca – fizyka Roberta Williamsa Wood’a ponad 100 lat temu. W przeciwieństwie do wielu innych wyrobów medycznych, które z biegiem czasu tracą na popularności, lampa Wood’a zachowała swoją przydatność nie tylko w dermatologii. To rodzaj lampy kwarcowej, która emituje promieniowanie ultrafioletowe długofalowe. Inaczej nazywane światłem Wood’a lub czarnym światłem. Dla wyjaśnienia promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest promieniowaniem elektromagnetycznym o fali krótszej niż 430 nm i jest niewidzialne dla ludzkiego oka. Światło słoneczne zawiera całe spektrum promieniowania, także promieniowanie ultrafioletowe UVA, UVB i UVC. 

DZIAŁANIE LAMPY WOOD’A

W lampie wykorzystywany jest specjalny czarny filtr zbudowany z krzemianu baru i z dodatkiem tlenku niklu 9 procentowego – jego pasmo przepustowości mieści się w granicach 320 – 400 nm z maksimum na poziomie 365 nm. Filtr ten pozwala na emisję długofalowego promieniowania UV. Standardowe urządzenie zbudowane jest z czterech świetlówek, które eksponują promienie ultrafioletowe przez szklany filtr.

PIERWSZE ZASTOSOWANIE – DIAGNOSTYKA MYKOLOGICZNA

Lampa Wood’a służy przede wszystkim do wstępnej diagnostyki stanu skóry i na podstawie obserwacji podejmuje się decyzję o doborze terapii lub dalszej pogłębionej diagnostyce. Pierwszym zastosowaniem lampy była diagnostyka powierzchownych zakażeń, wywołanych przez grzyby (grzybice skóry) i bakterie. Obecnie zakres ten jest znacznie rozszerzony. Każde miejsce na skórze charakteryzuje się innym odbiciem np. cera normalna daje odbicie niebiesko-fioletowe, cera sucha blado-różowe, cera dobrze nawilżona daje odbicie ciemno-fioletowe, a skóra tłusta charakteryzuje się prawie czarnym odbiciem.

ZASTOSOWANIE W DERMATOLOGII I KOSMETOLOGII

Wykorzystanie lampy Wood’a pozwala zarówno na rozpoznanie oraz różnicowanie zmian skórnych, jak i określenie ich dokładnych granic. Możliwe jest różnicowanie zmian hipopigmentacyjnych (niedobór barwnika w skórze, zmiany bielacze, odbarwienia takie jak w łupieżu pstrym), a także stwierdzenie zmian hiperpigmentacyjnych (nadmiar barwnika w skórze, zmiany takie jak ostuda/melasma, przebarwienia pozapalne, piegi, zmiany posłoneczne, plamy soczewicowate). Światło lampy Wood’a jest ponadto przydatne w ocenie stanu skóry po peelingach chemicznych oraz w diagnostyce fotodynamicznej. Służy także do wykrywania niewidocznych w świetle dziennym zmian skórnych lub zgrubień. Jest ona także przydatna do weryfikacji zmian w formułach kosmetyków – można porównać skład poprzez zestawienie kolorystyczne.

NA CZYM POLEGA ZJAWISKO FLUORESCENCJI?

Działanie lampy opiera się na zjawisku fluorescencji (emitowanie światła przez wzbudzony atom lub cząsteczkę), sprawiającym że różne rodzaje schorzeń wywołują pod wpływem emitowanego światła nadfioletowego poświatę odmiennej barwy. Dzięki temu, możliwe jest określenie rodzaju zmian. Kolorowa poświata widoczna jest, gdy pewne substancje, takie jak kolagen i porfiryny, pochłaniają czarne światło i ponownie emitują je na dłuższej fali w widmie widzialnym. W zależności od rodzaju cery oraz schorzeń występuje różnobarwne świecenie:

• Zielony – w tym kolorze świecą pterydyny związki chemiczne wydzielane przez grzyby chorobotwórcze
• Bladozielony (seledynowy) – wskazuje na obecność zakażenia pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej)
• Koralowo-czerwone – barwa wywoływana m.in. przez łupież pstry
• Niebiesko-biały – zmiany hipopigmentacyjne i depigmentacyjne
• Niebiesko-fioletowy – zdrowa skóra, bez zmian chorobowych
• Bladoróżowy – cera sucha
• Brązowy, szaro-brązowy – zmiany hiperpigmantacyjne, przebarwienia
• Czarny (prawie czarny) – cera tłusta
• Biało-srebrny – skóra nadmiernie zrgowaciała
• Pomarańczowo-żółty – zmiany trądzikowe.

Dzięki rozpoznaniu stanu skóry Lampą Wood’a możliwe jest dobranie odpowiedniego do niej zabiegu oraz celowanych kosmetyków.

PRAWIDŁOWE WYKONANIE BADANIA

Aby uzyskać wiarygodne i prawidłowe wyniki z badania lampą Wood’a, należy zastosować kilka poniższych zasad. Badanie musi zostać przeprowadzone w bardzo ciemnym pomieszczeniu a ubiór osoby je wykonującej nie powinien odbijać promieniowania UV. Lampę należy rozgrzewać przed użyciem około 3 minut. Odległość, jaką należy zachować pomiędzy skórą a lampą wynosi około 15-20 centymetrów. W dzień badania nie powinno się używać kosmetyków, miejscowo stosowanych leków, maści, nakładać makijażu, ponieważ składniki w kosmetykach mogą zmieniać odcień fluorescencyjny. Badanie jest całkowicie bezbolesne, bezpieczne i nie niesie ze sobą ryzyka powikłań. Emitowane promieniowanie nie wyrządza szkody ani pacjentowi, ani badającemu lekarzowi lub kosmetologowi. Podczas badania pacjent powinien mieć zamknięte oczy, gdyż promieniowanie UV dociera do rogówki oka. Jedynym przeciwwskazaniem do użycia lampy jest obecność otwartych obrażeń lub ran na diagnozowanym obszarze.

Skóra z przebarwieniami w świetle Lampy Wood’a.

CO MOŻNA ZBADAĆ LAMPĄ WOOD’A?

Różnorodność zastosowań oraz prostota użycia sprawiają, że lampa Wood’a jest użytecznym narzędziem diagnostycznym w praktyce dermatologicznej. Współczesne lampy Wood’a są niedrogie, lekkie, poręczne i łatwe w użyciu. Prawidłowo używane mogą stać się wartościowym narzędziem w codziennej pracy kosmetologa.

Stany zmienione chorobowo lub zakaźnie, które można zdiagnozować lampą kwarcową to m.in.:

• Hiperpigmentacje (np. melasma, pigmentacja pozapalna). Zmiany barwnikowe mają wyraźną granicę w świetle lampy kwarcowej, ponieważ światło jest pochłaniane przez zwiększoną ilość melaniny. Przebarwienia mają swoją klasyfikacje i możemy rozróżnić przebarwienia typu naskórkowego i typu skórnego w zależności od ich głębokości. Do określenia głębokości (płytkie, głębokie) zmian barwnikowych na skórze także stosuję się lampę Wood’a. We fluorescencyjnym świetle lampy przebarwienia zlokalizowane płytko wykazują ciemny, brązowy kolor i mają wyraźne granice. Przebarwienia głębokie (związane z obecnością nadmiaru barwnika w skórze właściwej) mają kolor szaro-brązowy i niewyraźne granice. Informacja ta pozwala na dobranie optymalnej terapii oraz określenie czasu w jakim można spodziewać się pierwszych efektów.
• Hipopigmentacje (np. bielactwo nabyte, utrata pigmentacji skóry). Skóra z deficytem barwnika ma ostrzejsze granice w czarnym świetle i fluoryzuje jasnoniebiesko-białą (lub czasami żółtawozieloną barwą) dzięki zwiększonej ilości naświetlonego kolagenu skórnego. Wynika to ze zmniejszonej ilości melaniny lub jej braku.
• Łupież pstry (lekko łuszcząca się, uporczywa wysypka na przedniej części klatki piersiowej, ramion i pleców, wywołana przez drożdżaki Malassezia) w świetle Wood’a emituje żółtawą lub pomarańczową poświatę.
• Zapalenie mieszków włosowych (Malassezia folliculitis) fluorescencyjnie wykazują niebieskawo-białe zabarwienie.
• Grzybica owłosionej skóry głowy (obszary łusek i łysienia spowodowane infekcją grzybiczą). Gatunki Microsporum fluoryzują na niebiesko-zielono (M canis, M audouinii, M ferrugineum, M distortum), Trichophyton schoenleinii świeci na matowo niebiesko. Infekcja grzybicza wywołana przez inne organizmy nie wykazuje fluorescencji.
• Trądzik ma pomarańczowo-czerwoną fluorescencję z powodu obecności bakterii w mieszkach włosowych.

Dzięki zastosowaniu lampy można skutecznie dobrać odpowiednie zabiegi do problemu skóry oraz oceniać efektywność przebiegu terapii i pielęgnacji. Lampa daje także możliwość dokładnej obserwacji granic zmian skórnych, ich intensywności oraz głębokości.

ALTERNATYWNE ZASTOSOWANIE LAMPY WOOD’A

Lampą Wood’a można zdiagnozować kumulację tetracyklin w płytce paznokci. Chlorowodorek tetracykliny stosowany miejscowo wykazuje koralową czerwoną fluorescencję, która zmienia się na żółtą po kilku minutach pod wpływem badania lampą Wood’a. Wiedza ta okazuje się przydatna w celu odróżnienia pigmentacji paznokci wywołanej tetracyklinami od innych przyczyn żółknięcia paznokci.

Można ocenić również równomierność aplikacji peelingu chemicznego zawierającego kwas salicylowy (fluorescencja na zielono). Ta technika pomaga uniknąć nierównomiernego rozprowadzenia roztworu na obszarach skóry.

Ciekawym faktem jest zastosowanie lampy kwarcowej w konserwacji zabytków. Emitowane promieniowanie UV wywołuje świecenie różnych materiałów, co pozwala na uzyskanie informacji o stanie zachowania wierzchnich warstw oraz ujawnia miejsca retuszy.

PODSUMOWANIE

Przeprowadzenie kompleksowej diagnostyki skóry opartej na analizie laboratoryjnej, wizualnej, instrumentalnej oraz dokładnym wywiadzie umożliwia podjęcie trafnych decyzji co do wyboru zabiegów, ułożenia kompleksowej terapii gabinetowej oraz doboru pielęgnacji domowej. Rodzaj cery oraz jej aktualna kondycja i potrzeby ocenione w procesie diagnostycznym będą warunkować kolejne kroki pracy z klientem. Znaczenie diagnostyki kosmetologicznej ma jeszcze jeden ważny aspekt, stanowi metodę oceny rzeczywistego działania preparatu kosmetycznego na skórę i w sposób obiektywny pozwala monitorować osiągane efekty. Natomiast postępy w terapii dają zwrotnie potwierdzenie o słuszności podstawionej diagnozy.

Kompleksowa diagnostyka skóry jest wykorzystywana w gabinetach, gdzie duży nacisk kładzie się na ocenę skuteczności terapii zabiegowych, porównując stan sprzed i po zabiegach. Daje ona kosmetologom duże wsparcie w pracy, trzeba jednak zawsze pamiętać, iż mimo stosowania narzędzi to wiedza i doświadczenie kosmetologa decydują o postawieniu właściwej diagnozy, a nie tylko wynik badania aparaturowego lub laboratoryjnego.