Według definicji, kwas to substancja, która po rozpuszczeniu w wodzie dostarcza jony wodorowe (protony), a siła jego działania zależy od ilości uwolnionego wodoru. Oprócz stężenia kwasu, o intensywności jego działania decyduje również stopień jonizacji, czyli proces jego rozpuszczania w wodzie, znany jako dysocjacja. Kwas trichlorooctowy (TCA) należy do grupy peelingów o średnio do głęboko złuszczającym działaniu, co daje kosmetologom szerokie możliwości terapeutyczne.

Od czego zależy aktywność kwasu trichlorooctowego?

Wbrew powszechnemu przekonaniu to nie tylko wartość stężenia procentowego decyduje o stopniu penetracji kwasu TCA (a także innych kwasów) w głąb naskórka. Aplikując peeling na odpowiednio przygotowaną skórę, kluczowe jest uwzględnienie jego wartości pKa, czyli stałej dysocjacji kwasu. Im niższa wartość pKa, tym silniejsze działanie kwasu.

Często spotykam się z opinią, że kwas o stężeniu 20% będzie silniejszy niż 10%. Może się tak zdarzyć, ale aby dokładnie określić jego rzeczywistą aktywność, należy porównać wartości pH i pKa roztworu. Jeśli pH kwasu jest równe wartości pKa, oznacza to, że w 20% roztworze znajduje się 10% kwasu w formie wolnej i 10% w formie zneutralizowanej. Natomiast gdy wartość pKa jest wyższa, siła działania kwasu (nawet o niższym stężeniu) wzrasta.

Wartość pKa kwasu trichlorooctowego wynosi 0,26, co oznacza, że jest ona wyjątkowo niska. Już ten fakt sugeruje jego silne działanie i szeroki potencjał w zabiegach kosmetologicznych.

Mechanizm działania kwasu TCA

Skóra składa się głównie z białek, które tworzą złożone łańcuchy aminokwasów, wyjątkowo wrażliwych na zmiany poziomu pH. Kontakt białek z kwasem o niskim pH może doprowadzić do ich całkowitej denaturacji, czyli nieodwracalnej koagulacji.

Na tym właśnie polega działanie kwasu trichlorooctowego – inicjuje proces destrukcji białek w skórze poprzez aktywację enzymów proteolitycznych, które rozkładają je na poszczególne aminokwasy. Efektem jest głębokie złuszczanie i usunięcie starej, uszkodzonej tkanki, co pobudza procesy naprawcze i regeneracyjne. W wyniku gojenia skóra ulega przebudowie, staje się bardziej jednolita, napięta i wygładzona.

Peeling TCA działa więc na zasadzie kontrolowanego uszkodzenia, które stymuluje odnowę komórkową i produkcję nowych włókien kolagenowych, co czyni go jednym z najskuteczniejszych peelingów o działaniu odmładzającym i rewitalizującym.

Zastosowanie kwasu TCA w kosmetologii

Mając już pełne zrozumienie mechanizmu działania kwasu trichlorooctowego oraz jego szerokiego spektrum możliwości, możemy przejść do konkretów – czyli wskazań, w których jego zastosowanie w Beauty Planie przynosi satysfakcjonujące rezultaty. Kluczowym aspektem jest jednak odpowiednia kwalifikacja pacjenta oraz dokładna analiza problemu skórnego, z jakim się mierzymy.

Przebarwienia

Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek procedury kosmetologicznej pierwszym krokiem powinno być określenie przyczyny powstania przebarwień. Znajomość ich etiologii jest kluczowa, ponieważ nawet najlepsze procedury i najwyższej jakości preparaty nie przyniosą długotrwałych efektów, jeśli nie uwzględnimy fizjologicznych mechanizmów leżących u podstaw problemu.

Melanogeneza, czyli proces powstawania barwnika w skórze, jest regulowana przez hormony, które stymulują aktywność tyrozynazy – enzymu odpowiedzialnego za przemianę tyrozyny w dihydroksyfenyloalaninę (DOPA), będącą prekursorem melaniny. Nadmierna produkcja tego enzymu może prowadzić do powstawania przebarwień o różnym stopniu nasilenia.

Aby osiągnąć najlepsze efekty terapii, kluczowe jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu oraz interpretacja wyników badań pacjenta. Szczególną uwagę należy zwrócić na poziom białka stanu zapalnego, hormony tarczycy oraz hormony płciowe. Dopiero po eliminacji lub ograniczeniu czynników sprzyjających powstawaniu przebarwień można przejść do zabiegów z użyciem kwasu TCA o odpowiednio dobranym stężeniu.

Kwas trichlorooctowy, dzięki zdolności do głębokiej penetracji skóry, skutecznie rozjaśnia przebarwienia, przyspiesza wymianę komórkową oraz stymuluje regenerację skóry, co czyni go jednym z najskuteczniejszych narzędzi w walce z hiperpigmentacją.

Blizny typu „Ice Pick” oraz resurfacing – przebudowa skóry i redukcja drobnych zmarszczek

Blizny typu „Ice Pick” to jedno z najtrudniejszych powikłań trądziku o ciężkim przebiegu, charakteryzujące się głębokimi, wąskimi zagłębieniami w skórze. Ich obecność stanowi dodatkowy problem dla pacjenta, który po uporaniu się z aktywnymi zmianami trądzikowymi, zmaga się z nierówną strukturą skóry i widocznymi ubytkami.

Jak kwas trichlorooctowy może pomóc w ich redukcji?
Najlepszym rozwiązaniem jest aplikacja punktowa, bezpośrednio na obszary objęte bliznowaceniem. W tym celu końcówkę drewnianego patyczka (nigdy metalowego, ponieważ kwas może wejść z nim w reakcję chemiczną) należy zamoczyć w preparacie o odpowiednio dobranym stężeniu i precyzyjnie nałożyć na zagłębienia. Takie miejscowe zastosowanie peelingu wywołuje kontrolowaną martwicę naskórka oraz górnych warstw skóry właściwej. Proces ten pobudza skórę do intensywnej regeneracji – fibroblasty zwiększają syntezę białek strukturalnych, czyli kolagenu i elastyny, co prowadzi do stopniowego spłycenia blizn i poprawy ich wyglądu.

W przypadku utraty jędrności skóry i drobnych zmarszczek kwas TCA można aplikować zarówno liniowo, bezpośrednio na zmarszczki, jak i na całą powierzchnię skóry. Taki zabieg ma na celu intensywną przebudowę skóry i poprawę jej napięcia. Efektywność działania zależy jednak od ilości warstw roztworu nałożonych na skórę – im więcej aplikujemy, tym głębsza będzie stymulacja. Warto jednak zachować ostrożność i na początku pracy z kwasem stosować niższe stężenia przy większej ilości warstw, aby precyzyjnie kontrolować reakcję skóry.

Mechanizm działania TCA w przypadku resurfacingu skóry jest identyczny – stymulacja fibroblastów poprzez wywołanie kontrolowanego podrażnienia, które skutkuje zwiększoną produkcją kolagenu i przebudową struktury skóry. Efektem terapii jest spłycenie zmarszczek, poprawa gęstości skóry i wyrównanie jej faktury.