Stosowanie filtrów chroniących skórę przed promieniowaniem UV to temat, który wzbudza wiele kontrowersji. W dzisiejszych czasach, kiedy świadomość o zdrowiu skóry nabiera coraz większego znaczenia, pytania dotyczące wyboru odpowiedniego preparatu, metody aplikacji oraz częstotliwości stosowania kosmetyków ochronnych stają się nieodłączną częścią naszej codzienności. Czy jednak Słońce, które niewątpliwie poprawia nasz nastrój, ma tak negatywny wpływ na naszą skórę? Aby poznać prawdę, warto przyjrzeć się procesom zachodzącym w skórze podczas ekspozycji na promieniowanie UV oraz zastanowić się nad skutkami opalania się.

WPŁYW PROMIENIOWANIA UV NA SKÓRĘ

Opalenizna jest postrzegana przez wiele osób jako atrakcyjny efekt ekspozycji na słońce. Jednak, czy wiesz, że proces opalania to w rzeczywistości reakcja obronna komórek skóry? Pod wpływem promieniowania UV komórki skóry uwalniają enzymy, które przyspieszają produkcję melaniny – barwnika, który ma za zadanie ochronić DNA przed uszkodzeniem. Opalenizna jest zatem rezultatem aktywacji mechanizmu obronnego organizmu.

Skutkami promieniowanie UV są:

• Suchość i szorstkość skóry. Promieniowanie UV może przyczynić się do utraty wilgoci w skórze, prowadząc do uczucia suchości oraz pojawienia się szorstkości. Tworzenie się naturalnej bariery ochronnej skóry może zostać zakłócone, co skutkuje zmniejszoną zdolnością do zatrzymywania nawilżenia.
• Przebarwienia, odbarwienia, plamy soczewicowate. Zaburzenia pigmentacji to kolejne niepożądane skutki ekspozycji na promieniowanie UV. Na skórze mogą pojawić się przebarwienia, które sprawiają, że skóra wygląda na mniej zdrową, starzejącą się.
• Bruzdy, głębokie zmarszczki. Promieniowanie UV może prowadzić do uszkodzenia kolagenu i elastyny. W wyniku tego procesu mogą się pojawić bruzdy oraz głębokie zmarszczki.
• Pogrubienia naskórka – szary, ziemisty kolor. Skóra może zareagować na promieniowanie UV poprzez zwiększenie grubości naskórka. To może skutkować szarym, ziemistym kolorem skóry.
• Elastoza widoczna w postaci małych guzków, wybroczyn. Te zmiany są wynikiem nieprawidłowego tworzenia materiału budulcowego w skórze właściwej.
• Teleangiektazje, przewlekły rumień. Teleangiektazje, czyli rozszerzone naczynia krwionośne widoczne na skórze, mogą być efektem długotrwałej ekspozycji na promieniowanie UV.
• Przerost gruczołów łojowych (hiperplazje). Promieniowanie UV może wpłynąć na gruczoły łojowe, prowadząc do ich przerostu.
• Rogowacenie posłoneczne. Rogowacenie posłoneczne jest efektem uszkodzenia DNA w komórkach skóry. W rezultacie komórki skóry zaczynają się nieprawidłowo namnażać, prowadząc do powstania szorstkich i brodawkowatych zmian.

PROMIENIOWANIE UVB I UVA

Na rynku dostępnych jest wiele produktów kosmetycznych, jednak większość z nich skupia się na ochronie przed promieniowaniem UVB, mimo że to promieniowanie UVA wywiera głębszy wpływ na zdrowie skóry. Przyjrzyjmy się teraz różnicom pomiędzy tymi dwoma rodzajami promieniowania:

Promieniowanie UVB:

• Stanowi zaledwie 5% całkowitego promieniowania docierającego na powierzchnię Ziemi.
• Przenika przez szkło kwarcowe i wodę – to oznacza, że nawet podczas jazdy samochodem czy kąpieli w wodzie możemy doznać poparzenia słonecznego, jeśli nie stosujemy filtru.
• Efekt opalenizny po promieniowaniu UVB pojawia się z opóźnieniem, zwykle między 48 a 72 godzinami po ekspozycji. Proces produkcji melaniny jest aktywowany po tym czasie.
• Promieniowanie UVB wpływa na syntezę witaminy D w organizmie.
• Posiada wyraźne właściwości rumieniotwórcze, prowadząc do zaczerwienienia skóry.
• Wywołuje efekt immunosupresji, osłabiając reakcję zapalną skóry poprzez działanie na cytokiny zapalne.
• Jest odpowiedzialne za powstawanie mutacji genowych, które stanowią jedną z przyczyn nowotworów skórnych.
• Uszkadza DNA komórek oraz białka błon komórkowych.

Promieniowanie UVA:

• Stanowi aż 95% promieniowania docierającego na powierzchnię Ziemi.
• Promieniowanie UVA jest znacznie bardziej skuteczne w powodowaniu zaczerwienienia niż UVB, nawet o około 100 razy.
• Wywołuje reakcje nadwrażliwości skóry, takie jak fototoksyczność i fotoalergiczność.
• Penetruje głębokie warstwy skóry, łącznie ze skórą właściwą, gdzie wpływa negatywnie na struktury takie jak włókna kolagenowe, elastynowe oraz kwas hialuronowy.
• Uszkadza DNA komórek skóry i jest głównym czynnikiem przyspieszającym proces starzenia się skóry.

Różnice te podkreślają, że zarówno promieniowanie UVB, jak i UVA mogą wpływać negatywnie na zdrowie skóry. Dlatego tak istotne jest stosowanie skutecznych środków ochronnych przed obydwoma rodzajami promieniowaniai.

SPF – CO TO TAKIEGO?

SPF to skrót od Sun Protection Factor, czyli współczynnik ochrony przeciwsłonecznej. SPF odnosi się przede wszystkim do zdolności filtru przeciwsłonecznego do ochrony przed promieniowaniem UVB i wyraża stosunek minimalnej dawki promieniowania, która powoduje zaczerwienienie skóry podczas stosowania ochrony przeciwsłonecznej, do minimalnej dawki, która powoduje zaczerwienienie skóry bez żadnej ochrony. Innymi słowy, jeśli nasza skóra na słońce rumieni się po 10 minutach, to przy użyciu filtra o SPF 25, czas, w którym pojawi się rumień, wydłuża się 25 razy – 25*10 minut = 250 minut. To oznacza, że przy zastosowaniu filtra SPF 25 teoretyczny czas bezpiecznej ekspozycji na słońce wyniósłby ponad cztery godziny. Niestety wciąż nie udało się opracować jednolitej metody oznaczania filtrów UVA, przyczyną jest bardziej inwazyjne działanie promieniowania UVA. Aktualnie na preparatach chroniących przed promieniowaniem UVA istnieje skrót IPS lub PPD.

FILTR IDEALNY

Preparaty oferujące ochronę przed promieniowaniem UVA i UVB wykazują się największą skutecznością. Szukając kremu z filtrem SPF, warto wiedzieć, że idealna ochrona wymaga połączenia filtrów fizycznych – które odbijają światło – oraz filtrów chemicznych – które pochłaniają energię promieniowania i przekształcają ją w formę nieszkodliwą dla skóry.

Jednak równie ważne, co skuteczność, jest także komfort użytkowania. Preparaty te nie powinny bielić skóry ani powodować nadmiernego błyszczenia, co z pewnością wpływa na nasze zadowolenie z ich stosowania. Dążąc do zachowania zdrowej i pięknej skóry, warto zatem wybierać produkty, które nie tylko chronią nas przed szkodliwym działaniem promieniowania, ale także zapewniają przyjemność i wygodę podczas codziennego użytkowania.

Rekomendowane kremy z SPF 50:

• Cell Fusion C Aquatica (filtr o bardzo lekkiej konsystencji).
• Cell Fusion C Laser Sunscreen (filtr o normalnej konsystencji, najbardziej uniwersalny).
• Sesderma Repaskin Fotoprotector SPF 50+.
• Vichy Capital Soleil  emulsja ochronna do twarzy.

Wśród naturalnych produktów, wykazujących właściwości fotoprotekcyjne warto wymienić: olej z marchwi, olej z pestek malin, olej z awokado, olej sezamowy, masło Shea, masło kakaowe. Tłuszcze te mają stosunkowo niski wskaźnik SPF (wyjątek stanowi olej z marchwi), jednak posiadają właściwości absorpcyjne zarówno dla promieniowania UVA jak i UVB.

JAK STOSOWAĆ KOSMETYKI Z SPF?

Preparaty przeciwsłoneczne wymagają odpowiedniego zastosowania, aby zapewnić maksymalną skuteczność. Przed nałożeniem makijażu, zaleca się aplikację kremu z filtrem przeciwsłonecznym jako część codziennej rutyny pielęgnacyjnej. Optymalnie, krem z filtrem powinien być nałożony 15-30 minut przed opuszczeniem domu, co pozwoli na aktywację składników chemicznych filtru. Filtry fizyczne natomiast zaczynają działać od razu po aplikacji.

Aby zagwarantować właściwą ochronę, zaleca się odpowiednią ilość aplikowanego produktu:

• Dla obszarów obejmujących twarz, szyję, dekolt oraz dłonie: około 1/2 łyżki produktu (3-4 ml).
• Na pozostałe części ciała: około 1 łyżki produktu (6-8 ml).

Również ważne jest systematyczne ponawianie aplikacji filtru co około cztery godziny. Wiemy jednak, że w praktyce może to być trudne do utrzymania. W takim przypadku, warto skorzystać z puderów mineralnych, które zawierają filtry fizyczne. Ten kosmetyk nie tylko pomoże utrzymać ochronę skóry, ale także doda jej świeżości w ciągu dnia.

Warto również pamiętać, że składniki aktywne stosowane w filtrach przeciwsłonecznych mają ograniczoną trwałość. Dlatego zaleca się zużycie produktu w ciągu roku od momentu jego otwarcia, aby zapewnić ochronę skóry przed promieniowaniem UV na odpowiednim poziomie.

BLOKUJ I NAPRAWIAJ

Skuteczna ochrona przeciwsłoneczna nie powinna ograniczać się jedynie do stosowania blokerów i substancji promieniochronnych. Aby wzmocnić ochronę przeciwsłoneczną, należy działać kompleksowo na wszystkie uszkodzenia. Skóra posiada naturalne mechanizmy naprawcze (sebum, warstwa rogowa, kwas urokainowy), jednak, aby ich potencjał mógł być w pełni wykorzystany warto skupić się na dostarczaniu substancji potęgujących ich działanie. Szerokie spektrum działania przypisuje się antyoksydantom, które wyłapują i neutralizują wolne rodniki. Do grupy antyoksydantów należą m.in. witaminy A,E,C, koenzym Q10, karotenoidy. Z uwagi na trudną penetrację składników przez skórę, w pierwszej kolejności powinny być one dostarczane z diety.

Oprócz procesu oksydacji, w skórze pod wpływem promieniowania UV zachodzą nieodwracalne zmiany w DNA. Nowe technologie stosowane w kosmetologii wykorzystują obecność enzymów reperujących uszkodzone DNA.

WITAMINA D3

A co z witaminą D? Najnowsze badania wskazują na istotny problem niedoboru tej witaminy w polskim społeczeństwie. Jej istotność dla prawidłowego funkcjonowania organizmu jest niezaprzeczalna – oprócz wpływu na układ kostny i gospodarkę wapniową organizmu, kształtuje układ odpornościowy czy układ nerwowy. Aby uzyskać zadowalający poziom syntezowanej w skórze witaminy D wystarczy 15 minutowa ekspozycja słoneczna na powierzchni 20% ciała (ręce, nogi), a zatem skóra naszej twarzy może pozostać chroniona przez cały czas.

Reasumując, w utrzymaniu satysfakcjonującej, zdrowej kondycji skóry niezbędne jest stosowanie filtrów przeciwsłonecznych. Należy jednak pamiętać, że z uwagi na różną stabilność składników aktywnych, powinny być one rygorystycznie wybierane i odpowiednio stosowane. Ochrona przeciwsłoneczna jest kluczem do wyeliminowania większości objawów zewnątrzpochodnego starzenia się skóry (zmarszczek, przebarwień, zmian przedrakowych).

Więcej informacji na temat skóry i holistycznej terapii dermatoz znajdziesz w moich książkach: Kompleksowa terapia problemów skórnych oraz Pielęgnacja okołozabiegowa. Diagnostyka laboratoryjna, suplementacja i kosmetyka domowa.