Trądzik to choroba dermatologiczna o szerokiej etiologii, do tej pory nie udało się wskazać głównej przyczyny trądziku. Wiemy jednak, że trądzik jest chorobą cywilizacyjną, co oznacza, że zapadalność na te dermatozę dotyczy niemal 85% populacji osób w wieku od 10-35 lat. Z uwagi na tak szeroką rozpiętość wiekową osób borykających się z problemem trądziku i licznymi obserwacjami skóry młodzieńczej i dorosłej (osoby po 30 r.ż), nieoficjalnie przyjęto podział trądziku na trądzik młodzieńczy i trądzik dojrzały. W tym cyklu artykułów skupię się na trądziku młodzieńczym (trądzik pospolity).

Stale napływają kolejne teorie dotyczące powstawania trądziku, i choć wiele jeszcze pytań dotyczących tej choroby oczekuje odpowiedzi, to wiedza, którą dysponujemy w tym momencie pozwala nam na stosunkowo dobre rezultaty w walce z trądzikiem. Pod warunkiem jednak, że działamy na przyczynę trądziku, a nie na jego objaw. Tak, piszę o usuwaniu mechanicznym (wyciskaniu) krost czy stosowaniu peelingów ziarnistych w celu „wygładzenia” skóry. Na nic zdadzą się takie sposoby. Dlatego na początek skupmy się na etiopatogenezie powstawania trądziku pospolitego.

Przyczyny trądziku pospolitego

• Hormony – w obrębie skóry właściwej i gruczołów łojowych znajdują się receptory dla hormonów androgenowych. Gdy w organizmie jest nadmiar androgenów (przede wszystkim testosteronu), przyłączają się one do owych receptorów, pobudzając w ten sposób pracę sebocytów (komórki związane z produkcją sebum). Szczególnie w okresie dojrzewania, gdy równowaga hormonalna zostaje zaburzona, obserwuje się wzmożoną pracę gruczołów łojowych. Uwaga – również w okresie poowulacyjnym (przed miesiączką) dochodzi do łączenia receptora z hormonem – tym razem jest to hormon luteizujący. Właśnie to sprawia, że wiele kobiet przed menstruacją obserwuje u siebie pojedyncze zmiany zapalne.
• Hiperkeratynizacja – w przebiegu trądziku obserwujemy wzmożoną keratynizacje (tj. powstawanie komórek naskórka), które łącząc się z dużą ilością łoju (stymulacja przez androgeny) sprzyjają zaczopowaniu gruczołu łojowego. Dodatkowo pod wpływem wzmożonej aktywności transglutaminazy, keratynocyty silnie przylegają do siebie i blokują ujście gruczołu łojowego.
• Zmiana składu sebum – sebum w normalnych warunkach ma konsystencję płynną. W trądziku jednak obserwuje się zmianę konsystencji sebum na bardziej stałą, przyczyną jest skwalen i dysproporcje w składzie sebum. Skutkiem tych zmian jest utrudniona eliminacji łoju i jego zaleganie w ujściu gruczołu łojowego.
• Namnażanie bakterii Propionumbacterium Acnes – warunki beztlenowe (zaczopowanie gruczołu łojowego) sprzyjają rozwojowi bakterii Proponumbacterium Acnes, które po wpływem lipaz (enzymów rozkładających) zmieniają skład sebum i prowadzą do pojawienia się WKT. Same bakterie nie wywołują trądziku, ale ich obecność nasila jego rozwój.
• Stan zapalny – różny skład sebum i obecność WKT (wolnych kwasów tłuszczowych) sprawia, że dyfundują one do otaczających naczyń krwionośnych, tym samym wzmagają napływ komórek układu immunologicznego i dochodzi do powstania stanu zapalnego, który objawia się zaczerwienieniem, zwiększoną ciepłotą i obrzękiem.

To jednak nie wszystkie przyczyny trądziku, oprócz podłoża hormonalnego, istnieją również inne – m.in. podłoże związane z dietą (które wcale nie polega na diecie bogatej w cukry, mechanizm jest zupełnie inny!), stresem, czy innymi jednostkami chorobowymi.

Trądzik kosmetyczny

W tym miejscu chciałabym również wspomnieć o wykwitach, które mogą być łączone z trądzikiem, a powstają na skutek nieprawidłowej pielęgnacji i higieny skóry. Z uwagi na przesycenie rynku kosmetycznego i różnorodność składników, a także na krążące mity dotyczące pielęgnacji skóry z krostami, coraz częściej mamy do czynienia z trądzikiem kosmetycznym i trądzikiem wynikającym z nieprawidłowej pielęgnacji.

Przyczyny powstawania trądziku kosmetycznego są związane ze stosowaniem surowców, które albo prowokują trądzik, albo go nasilają, wśród nich wyróżniamy:

• Silikony
• Vinyl
• Pochodne ropy naftowej: ciekła parafina, nafta, wazelina.

Zatem, już jeśli borykasz się ze zmianami trądzikowymi, już teraz zachęcam Ciebie do spojrzenia na składy swoich kosmetyków i w pierwszej kolejności wyeliminowania kosmetyków z surowcami, które opisałam wyżej.

Higiena a trądzik

Przyczyny trądziku związanego z nieprawidłową higieną:

• Częste oczyszczanie skóry za pomocą detergentów, które usuwają naturalny, dobry płaszcz hydro-lipidowy – wówczas następuje łatwiejszy dostęp dla patogenów ze środowiska, tzw. otwarte wrota i  sygnał dla sebocytów do produkcji łoju w celu uzupełnienia poziomu lipidów – dochodzi do tzw. błędnego koła, myjąc skórę bardzo często usuwasz jej płaszcz tłuszczowy, co za tym idzie: sebocyty rozpoznają to jako zagrożenie i zaczynają wzmożoną produkcję sebum.

• Brak restrykcji w stosowaniu kremu ochronnego – pacjenci, którzy mają go czynienia ze skórą mieszaną/tłustą często pomijają w swojej pielęgnacji dodatkową warstwę kremu, w obawie przed nadmiernym błyszczeniem skóry. To poważny błąd – nie aplikując kremu na dzień, nie zabezpieczasz skóry przed dostępem mikroorganizmów i zanieczyszczeń, które mogą prowadzić do zablokowania ujścia gruczołów łojowych i powstaniu wykwitów. Nie obawiaj się, że stosując krem na swoją skórę, nawet gdy ma ona tendencje do nadmiernego przetłuszczania, będziesz nasilał trądzik – odpowiednio dobrany preparat będzie działał leczniczo i zapobiegawczo.

Osobiście nie wyobrażam sobie, skutecznej terapii trądziku bez znajomości wszystkich możliwych przyczyn powstawania trądziku. To nieprawda, że trądzik można wyleczyć tylko stosując kosmetyki w pielęgnacji domowej lub korzystając z zabiegów gabinetowych. Bardzo dużym błędem jest również leczenie trądziku tylko przez stosowanie preparatów na receptę. Jak widzisz, trądzik jest chorobą wieloczynnikową, stąd jego leczenie będzie polegało na włączeniu i pielęgnacji domowej, i profesjonalnych zabiegów i redukcji poziomu stresu, a także włączeniu antyoksydantów i mikroodżywiania.