Mitochondria – centra energetyczne komórek. Tak małe, a potrafią tak wiele! O tym jak istotną rolę mitochondria odgrywają w starzeniu organizmu, w tym skóry opowiedziała nam Alicja Doering. Kosmetolożka, wieloletni praktyk i właściciel gabinetu Proffesional&Beauty, ustyuowanego niedaleko Trójmiejskiej Metropolii.

Każda żywa komórka posiada od kilkudziesięciu do kilkuset mitochondriów. Stanowia one 10% wagi człowieka. Mitochondria są wewnątrzkomórkową organellą u eukariotów, której główną funkcją jest produkcja energii ATP. Energii niezbędnej do procesów ochronnych i naprawczych dla życia komórki. Mitochondria posiadają własny materiał genetyczny, jednak zdolność do regeneracji jest zdecydowanie mniejsza niż DNA jądra komórki. Funkcjonowanie  mitochondriów z biegiem lat ulega osłabieniu lub całkowicie ustaje. Szacuje się, że zdolność naprawy mitochondrialnego DNA spada o ok. 0,6 % wraz z każdym upływającym rokiem życia. Przyczyną tej sytuacji są mutacje zachodzące w mitochondrialnym DNA  (mtDNA). To podstawa mitochondrialnej teorii starzenia. Po raz pierwszy sformułował ją australijski profesor i naukowiec Anthony Linanne pod koniec lat 80. Najważniejszym  elementem jest stwierdzenie, że mitochondria są głównym źródłem wolnych rodników wpływających na proces starzenia.

Wolnorodnikowa teoria starzenia

W mitochondriach większość przemian zachodzi z udziałem tlenu komórkowego. Zdarza się, że tlen, który w efekcie procesów spalania nie ulegnie przemianie w  wodę tworzy wolne rodniki, które uszkadzają mtDNA. Z tego powodu w mtDNA mutacje zdarzają się dużo częściej. Kiedy możliwości naprawy mtDNA słabną, a liczba mutacji rośnie dochodzi do śmierci komórkowej –apoptozy. Obumarłe komórki nie produkują energii ATP, a to wpływa na proces starzenia.

W miarę kumulowania się mutacji w mitochondriach powstaje mozaika bioenergetyczna  – sytuacja w której komórki produkują różne ilości energii w zależności od stopnia zniszczenia. Efekt mozaiki bioenergetycznej staje się dostrzegalny mniej więcej po 40 roku życia , a skala tego zjawiska zależy od tempa starzenia się poszczególnych tkanek. To pokazuje, że biologiczny wiek dwóch osób może być skrajnie różny, nawet jeżeli mają tyle samo lat .

Starzenie mitochondriów a skóra

W rezultacie wszystkie komórki naszego organizmu, w tym skóra, starzeją się. Pojawiają się wtedy zmarszczki, a ilość energii w fibroblastach spada. Skutkuje to spowolnieniem procesów regeneracji. Wraz z wiekiem, a także pod wpływem różnorodnych czynników środowiskowych,  mitochondria ulegają uszkodzeniom i pracują znacznie wolniej. Spadający potencjał energetyczny skóry powoduje, ze traci ona elastyczność i naturalne piękno.

W jaki sposób wspomóc pracę mitochondriów?

Jako kosmetolodzy, mamy wpływ na utrzymanie prawidłowej kondycji mitochondriów. Dzieląc się wskazówkami i edukując podopiecznych w zakresie stylu życia, możemy spowolnić procesy starzenia mitochondriów, tym samym skóry i całego organizmu. Co zatem rekomendować naszym podopiecznym?

• Aktywność fizyczna – systematyczna ale umiarkowana aktywność fizyczna wpływa na tworzenie nowych mitochondriów. Do wysiłku fizycznego mięśnie potrzebują zwiększonej ilości energii ATP wytarzanej w mitochondriach. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na energię ATP organizm adaptuje się do nowych warunków i odpowiada wytwarzaniem nowych mitochondriów. Zwiększenie ich liczby zapewnia odpowiedni poziom energii, witalność naszych komórkom i opóźnia procesy starzenia. Trening fizyczny pozwala na importowanie utworzonych w jądrze komórkowym telomeraz. Stabilizują one funkcje mitochondrialne neuronów, oraz chronią mitochondrialne DNA. Regularne ćwiczenia pomagają w zapobieganiu chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu drugiego. Na szczególną uwagę zasługuje też interakcja między mięśniami, a hipokampem w mózgu. Aktywność mięśni pobudza procesy neurogenezy i tworzenia mitochondriów w mózgu. Stąd śmiało możemy stwierdzić, że ćwiczenia wpływają na profilaktykę chorób neurodegeneracyjnych i utrzymanie dłużej sprawności umysłowej.

• Restrykcje kaloryczne – restrykcje również pozytywnie wpływają na zdrowie mitochondriów i komórek  (poprzez aktywowanie sirutuiny1 i blokowanie decetylaz  histonów). Najprostsze wytłumaczenie:  mniej kalorii = ograniczenie ilości wolnych rodników wchodzących do ETC. Przeważająca część ludzi zjada codziennie więcej kalorii, niż potrzeba z fizjologicznego punktu widzenia, więc w większości przypadków ograniczenie spożycia może być rozsądne. Zwracaj uwagę na to co jesz  i rozważ powolne ograniczanie spożycia. Jednocześnie dbaj, aby zaspokajać zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze w diecie. Osoby podlegające restrykcjom kalorycznym cechują się obniżonym ciśnieniem, tętnem i poziomem glukozy. W ten sposób spowalniamy proces starzenia ,usprawniamy pracę układu krążenia, mózgu i komórek.

Suplementacja 

Gdy zaczynamy się starzeć coraz ważniejsze jest przyjmowanie suplementów. W tym celu rekomendowana jest suplementacja :

• Koenzym Q10 – Przeciwutleniacz rozpuszczalny w tłuszczacj, produkowany przez wątrobę Spowolnienie jego  produkcji następuje  około 30 roku życia. Q10 stabilizuje strukturę błony komórkowej. Forma suplementu diety najlepiej przyswajalna  to dyspergowane w wodzie preparaty liposomalne lub emulgowane. W pożywieniu w dużych ilościach znajdziemy go w migdałach.

• L- Karnityna. Jej funkcją jest transportowanie długołańcuchowych  kwasów tłuszczowych do mitochondriów, niezbędnych do produkcji ATP. W pożywieniu występuje w :czerwonym mięsie, drobiu, rybach i nabiale

• Magnez. To pierwiastek, który bierze udział w – udział w produkcji komponentów mitochondriów i ATP. Naturalnie występuje w: orzechy, kakao, gorzka czekolada, ciemne pieczywo, kasza gryczana, woda mineralna z zawartością magnezu min 50 mg/l.

• Witaminy z grupy B: B1 (tiamina), B2(ryboflawina), B3(niacyna), B5(kwas pantotenowy), B6 (pirydoksyna). Podobnie jak magnez pełnią role w cyklu Krebsa i produkcji ATP.

• Resweratrol – naturalny antyoksydant, redukujący produkowane przez mitochondria wolne rodniki. Największe ilości resweratrolu znajdziemy w ciemnych owocach (borówki, winogrono) i czerwonym winie.

Zaburzenia czynności mitochondriów są podstawą wszystkich chorób zwyrodnieniowych związanych z wiekiem i procesem starzenia. Podsumowując mitochondria to ośrodek odpowiedzialny za starzenie się komórki, nasz zegar biologiczny. Rolą terapii healthy aging jest ich wspomaganie za pomocą odpowiednich składników aktywnych w pielęgnacji, umiarkowanej, acz regularnej aktywności fizycznej, zbilansowanej diety o obniżonej kaloryczności i suplementacji.

Bibliografia:

1. Linane, A.W.: Mitochondria DNA mutations as an contributor to aging and degenerative disease, „Lancet”, 25 marca 1989, s 642-645.
2. L. Know.: Mądre Mitochondria,Wydawnictwo Znak, Białystok 2019, s.25-76, 171-250.
3. B. Kukliński.: Mitochondria. Diagnostyka uszkodzeń mitochondrialnych i skuteczne metody terapii Mito-pharma, Gorzów Wielkopolski, 2017.
4. B.Kukliński, Ina Van Lunteren, Odżywianie Mitochondrialne „Jak powstrzymać wolne rodniki, choroby cywilizacyjne i starzenie się?”, 2017.
5. H. Bartel.: Embriologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
6. R. Murray, D. Granner, V, Rodwell.: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.